Γιατί τα παιδιά χρειάζονται τα όρια;
Το όριο είναι εκεί που συναντιέμαι εγώ με τον άλλο, αλλά κι εκεί που χωρίζομαι από αυτόν. Το όριο σημαίνει ταυτόχρονα ένωση και χωρισμός. Το όριο είναι σημείο συνάντησης και επαφής.
Συνήθως, η έννοια του ορίου έχει αρνητικό νόημα και συνδέεται με την τιμωρία, την αποθάρρυνση, την απαγόρευση, τον ηθικό περιορισμό και τη άρνηση.
Όμως, τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια. Τα όρια παρέχουν στα παιδιά: ασφάλεια, οργάνωση, τους προσφέρει το αίσθημα ελέγχου, την εμπιστοσύνη ότι μπορούν να διαχειριστούν κάποιες καταστάσεις, αποκτούν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, τους μαθαίνει πώς να αντιμετωπίζουν τους άλλους και τι να περιμένουν από τους άλλους. Τα όρια δείχνουν στα παιδία πώς και πόσο μακριά μπορούν να φτάσουν, ενώ παράλληλα προβάλλουν και εκείνα στα οποία δεν μπορούν να πλησιάσουν. Τέλος, τα όρια είναι βασικό μέρος της ανάπτυξης και της μάθησης των παιδιών.
Συμβουλές για τη διαδικασία θέσπισης ορίων:
Η σταθερότητα εκφράζεται με ήρεμο και σαφή τόνο στη φωνή, με συγκεκριμένο προσδιορισμό θέσεων, με εσωτερική βεβαιότητα, με αμοιβαίο σεβασμό και προσοχή. Η σταθερότητα δεν εκφράζεται με φωνές και απειλές, με φυσική ή ψυχική βία ούτε με κυριαρχία.
Προσαρμόστε την συνέπεια στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού. Για ένα παιδί πάνω από δύο ετών, η συνέπεια πρέπει πάντα να περιλαμβάνει συζήτηση, τεκμηρίωση και εξήγηση.
Τα όρια πρέπει να είναι κατανοητά, ευέλικτα και μεταβλητά. Σιγουρευτείτε, μέσα από ερωτήσεις, ότι το παιδί έχει καταλάβει αυτά που εννοείτε και δεν υπάρχει σύγχυση. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι όχι σε κάθε περίσταση.
Να είστε συνεπείς στα όρια που θέτετε. Αν αλλάζετε συχνά αποφάσεις, αυτό θα μπερδέψει το παιδί. Δηλαδή το ναι μας να είναι ναι, και το όχι μας να είναι όχι.
Οι γονείς είναι πρότυπα για τα παιδιά. Αν δεν έχετε εσείς όρια τότε αμφισβητούν και τα δικά τους.
Οι γονείς χρειάζεται να ακολουθούν κοινή πορεία και να υποστηρίζουν τις ίδιες αντιλήψεις και τρόπους συμπεριφοράς.
Επιβραβεύστε το παιδί σας όταν τηρεί τα όρια που του θέτετε και σταδιακά δείξτε του περισσότερη εμπιστοσύνη.
Η παραβίαση των ορίων:
Τα παιδιά αναζητούν την υπέρβαση. Παιχνίδι με τα όρια σημαίνει παιχνίδι με τις δυνατότητες, προσέγγιση των ορίων απόδοσης, απαιτήσεις για επιτυχία, δοκιμάζεται η εγκυρότητα των κανόνων και των αξιών.
Τα παιδιά αρχίζουν να δοκιμάζουν τα όρια, μαζί με αυτά κι εμάς, για να μάθουν μέχρι που μπορούν να φτάσουν.
Είναι πολύ σημαντικό να δείχνουμε στο παιδί ότι απορρίπτουμε την πράξη του, όχι όμως το ίδιο (δεν λέμε «είσαι κακό παιδί», λέμε «αυτό που έκανες είναι κακό»). Τα παιδιά πρέπει να νιώθουν αποδεκτά ότι και να έχουν κάνει. Επίσης, συχνά οι γονείς αναφέρονται αόριστα και απρόσωπα: «Δεν το κάνουμε αυτό…» Πρέπει, όμως, να αναφέρονται στο α’ πρόσωπο «Δεν μου αρέσει αυτό...» ή «Αυτό που κάνεις με θυμώνει…»
Θέσπιση ορίων χωρίς λάθη και προστριβές είναι αδύνατη. Πράγματα που ίσχυαν χθες, δεν ισχύουν σήμερα. Τα παιδιά αλλάζουν διαρκώς. Κατά συνέπεια και η διαπαιδαγώγηση αλλάζει. Στα παιδιά πρέπει να τονίζουμε αυτό που μπορούν να κάνουν κι όχι αυτό που δεν μπορούν.
«Όποιος δεν έχει σύνορα δεν έχει και τη δυνατότητα να κοιτάξει πέρα από αυτά!»